Paragraaf kapitaalgoederen

Algemeen

In de openbare ruimte verstaan wij onder kapitaalgoederen; wegen, wandel- en fietspaden, civiele kunstwerken, groen, bomen, speelvoorzieningen, riolering, oppervlaktewater, straatmeubilair, verlichting en strand. De kwaliteit van de kapitaalgoederen is van directe invloed op hoe trots onze inwoners zijn op hun gemeente. Maar ook op de veiligheid van de gebruikers en voor de leefbaarheid, beleving, aanzien en de uitstraling van onze gemeente.

Het in stand houden van de kapitaalgoederen verdelen wij onder in:

1. onderhoud (het op niveau houden voor dagelijks gebruik);
2. beheer (het op niveau houden opdat de te verwachten levensduur wordt gehaald);
3. vervanging (indien de huidige kwaliteit of situatie niet meer voldoet).

In april 2019 zijn voor alle kapitaalgoederen meerjaren onderhoudsplannen opgesteld en gepresenteerd. Deze plannen zijn gebaseerd op degelijke volumebepalingen en kwaliteitsbeoordelingen. Uit de theoretisch bepaalde opgave bleek dat, op basis van het vastgestelde beleid, gemiddeld per jaar €12.500.000 nodig is om de kapitaalgoederen in veilige staat en op het juiste onderhoudsniveau te houden.

Afdeling Openbaar gebied heeft een bezuinigingsambitie van € 1.000.000, waarmee het benodigde jaarbedrag op € 11.500.000 uitkomt. Conform het raadsbesluit: 'Basis op Orde' (d.d. 5 november 2019) wordt per 2020 jaarlijks met € 450.000 cumulatief (versneld) ingegroeid naar het gewenste en noodzakelijke jaarlijkse budget van € 11.500.000 (op basis van areaal 2019).

Concreet betekent dit, dat in voorgaande jaren en tot 2028 minder budget beschikbaar was én is dan feitelijk nodig is. Met andere woorden: het huidige verschil tussen wat nodig is en wat beschikbaar is zorgt voor een oplopende achteruitgang van onze kapitaalgoederen die pas ná 2028 weer ingelopen kan worden.

Het betreft een inzicht dat niet prettig is, maar wel de mogelijkheid biedt om focus aan te brengen in onze onderhoudsstrategie. Zo accepteren wij namelijk dat kapitaalgoederen, die meer onderhoudskwaliteit bezitten dan het vastgestelde onderhoudsniveau, mogen terugzakken tot dit vastgestelde onderhoudsniveau. Dit biedt de mogelijkheid om het negatieve verschil tussen het huidige beschikbare budget en het benodigde en noodzakelijke budget grotendeels op te vangen.

Wij accepteren daarentegen niet dat er grote veiligheidsrisico’s of zelfs concrete gevaarzettingen ontstaan. Mochten dergelijke inzichten uit de jaarlijkse inspecties van bijvoorbeeld bomen, verhardingen en civiele kunstwerken komen, dan wordt hierop gerichte actie genomen door in deze gevallen de buffer van de Reserve maatschappelijk nut aan te wenden.

De disciplines afval, begraafplaatsen en riolering hebben aparte financiële stromen. Voor afval en riolering worden de kosten bepaald op basis van kostendekkendheid en de te behalen beleidsdoelen.

Op grond van het actuele Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) moeten investeringen in het openbaar gebied geactiveerd worden (lees: zichtbaar zijn op de balans). Dit staat haaks op ons uitgangspunt van zuiver begroten. Investeringen in het openbaar gebied zijn niet verhandelbaar en vormen dus geen vermogen van de gemeente. In overeenstemming met het BBV gaan wij met de investeringen in het openbaar gebied als volgt om: de investering wordt geactiveerd en afgeschreven over de periode van de verwachte levensduur. Tegelijkertijd wordt een reserve gevormd van gelijke omvang, waarmee gedurende de levensduur de afschrijvingslasten worden gedekt. Hierdoor schuiven wij de lasten niet door naar de toekomst. Zo voorkomen wij ook dat op termijn een belangrijk deel van het budget op gaat aan rentelasten.

Wegen, verkeer & vervoer

De aanwezige verharding bestaat voor circa 51,5 % uit asfaltverharding en voor circa 48,5 % uit elementenverharding.

Wij willen de openbare ruimte meer klimaatadaptief en toekomstbestendig maken. In ontwerpen van nieuwe projecten moeten wij rekening houden met het voorkomen van hittestress en, wateroverlast. Eis is ook dat we zorgen voor meer waterinfiltratie in de bodem. Bij deze ontwerpen nemen wij ook zoveel mogelijk de overige eisen en wensen mee die aan de openbare ruimte gesteld worden.

De keuze ‘sober en doelmatig’ van het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied betekent dat wij de wegen grotendeels op CROW C-niveau in stand houden. Voor de toeristische centra van Schagen, Callantsoog, Petten en Sint Maartenszee doen wij dit op een iets hoger CROW B-niveau. Op dit moment zitten de wegen gemiddeld nog op B-niveau.

De burgertevredenheid kan naar verwachting stabiel blijven als het dagelijks onderhoud van de openbare ruimte (zwerfvuil, onkruidbestrijding) goed blijft en er een stijgende lijn komt in het verbeteren van de openbare ruimte.

Openbare verlichting, nutsvoorzieningen & afvalinzameling

Openbare verlichting
Goede openbare verlichting geeft sfeer, een gevoel van sociale veiligheid en vergroot de verkeersveiligheid. Het is daarom van belang dat wij de openbare verlichting goed op orde hebben. De meeste lichtmasten staan binnen de bebouwde kom. Ze worden gevoed via ongeveer 200 km kabel en 175 stuks voedingspunten.

Met de huidige energiezuinige verlichtingsarmaturen hebben wij een lager energieverbruik. De CO2-uitstoot en het energieverbruik is daarmee aanmerkelijk gedaald. De energiekosten bewegen niet altijd in dezelfde mate mee. Ze zijn ook afhankelijk van facturatiebasis (schatting of meteraflezing). Daarnaast hebben wij net als iedereen te maken met stijgende energiekosten. Waren belastingen de afgelopen jaren de voornaamste oorzaak, nu zijn het de markttarieven die een sterk stijgende lijn laten zien.

De lichtmasten en kabels vergen nog steeds aanmerkelijke (oplopende) onderhoudskosten. Het onderhoudscontract van de openbare verlichting is via een aanbestedingsprocedure bij een aannemer neergelegd. Hierbij is een hoog serviceniveau overeengekomen. Er is sprake van een 24/7 storingsdienst. Eveneens nieuw is de afhandeling van de Fixi meldingen (sinds 2019) direct door de aannemer, zonder veel tussenkomst van de gemeente.

Laadpalen
Er komen steeds meer en ook beter betaalbare volledig elektrische auto’s op de markt. Rond 2025 verwachten de belangrijkste fabrikanten al hun modellen ook als volledig elektrisch te kunnen leveren. Het aantal voertuigen met geheel of gedeeltelijke elektrische aandrijving neemt alsmaar toe.
Inwoners die niet op eigen terrein kunnen parkeren, kunnen een laadpaal bij de gemeente aanvragen. Sinds oktober 2016 zijn wij aangesloten bij MRA Elektrisch. MRA Elektrisch regelt vervolgens de aanleg en exploitatie van deze openbare laadpalen door een exploitant. Hiermee stellen wij iedereen die dat wil en kan in staat om elektrisch te rijden. De elektrische energie is 100% groen.

Energie
Ook in 2022 betrekken wij energie (elektriciteit en gas) van HVC via een inbestedingsconstructie. Het betreft 100% groene energie. Hiermee hebben we een betrouwbare partner gevonden met de juiste focus op verduurzamen. Wij krijgen net als iedereen te maken met stijgende energiekosten. Waren belastingen de afgelopen jaren de voornaamste oorzaak, nu zijn het de markttarieven die een sterk stijgende lijn laten zien.

Afvalinzameling
Binnen de gemeente zijn er feitelijk 3 afvalstromen te onderscheiden namelijk;

1. Bedrijfsmatig afval (inzameling door private afvalbedrijven);
2. Huishoudelijk afval (inzameling in opdracht van gemeente via HVC);
3. Zwerfafval (inzameling door Pro en buitendienst gemeente Schagen).

De gemeentelijke onderhoudsdienst en werkvoorzieningsschap PRO zamelen het zwerfafval in. Zoals bij afvalbakken op straat, strand, recreatie- en winkelgebieden en de grote afvalboeien op de strandopgangen aan de kust.

Het huishoudelijk afval wordt door HVC ingezameld. HVC is overeenkomstig de dienstverleningsovereenkomst verantwoordelijk voor het gehele pakket van afvalinzameling. Dit omvat het onderhoud en beheer van alle inzamelmiddelen, afvalverwerking en vermarkting. Hierbij is meer focus gekomen voor hergebruik en de circulaire economie. Afval is inmiddels geen afval meer, maar waardevolle grondstof. Het invoeren van de nieuwe afvalinzameling loopt de komend jaren door. Groeneweg is nu aan de beurt. Het vastgestelde afval- en recycleplan gemeente Schagen 2020 is leidend welke verdere maatregelen gemeente en HVC gaan implementeren om de mate van restafval te verminderen en het hergebruik te bevorderen.

Ontwikkeling afvalstoffenheffing
De kosten van de inzameling van huishoudelijk- en zwerfafval en overige straatreiniging (zoals veegmachine) worden jaarlijks verrekend in de afvalstoffenheffing. Verhoudingsgewijs wordt de afvalstoffenheffing voor 75% bepaald door het DVO-tarief van HVC en voor 25% door eigen toerekenbare kosten voor afvalinzameling en verwerking.

Meer huishoudelijk afval door corona
Sinds het uitbreken van Covid-19 wordt er meer huishoudelijk afval gegenereerd. Alhoewel het minder is als gedurende de eerste maanden van de coronacrisis, lijkt er toch een blijvend effect van meer huishoudelijk afval. In het 'nieuwe normaal' van meer thuiswerken en meer pakket- en maaltijdbezorging aan huis wordt per saldo meer afval gegenereerd dan vóór het uitbreken van Covid-19.

Opbrengsten uit waardevolle stromen

We hadden reeds te maken met de stilgevallen export van bijvoorbeeld metalen, papier en kunststoffen naar China. Door de Coronacrisis kwam er nog meer onzekerheid in de handel en export van waardevolle stoffen. Met als gevolg een aanmerkelijke prijsdaling van de waardevolle stromen (papier en textiel).

Inmiddels is de situatie gedraaid. Daalde de prijs bij aanvang van corona door gebrek aan vraag omdat productie stil viel, later was er angst om het schaarse papier te kunnen verkrijgen, waardoor de prijzen hard stegen. Overigens betaalt de gemeente aan papierinzamelende verenigingen een vast, vergeleken met omliggende gemeenten hoog bedrag per ton uit.
De markt van 2e hands textiel herstelt zich. Bij het uitbreken van Corona viel alle export weg en daalden de prijzen naar 0 €/ton. De prijs voor textiel aangeboden aan sorteerders is weer terug naar het oude niveau.

Meer afkeurkosten waardevolle stromen
Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid over de ‘vervuilingsvrije’ inzameling van waardevolle stromen zoals: plastics, papier, textiel en glas. Indien de vervuilingsgraad een bepaald percentage overschrijdt, wordt de vracht afgekeurd en alsnog (thermisch) verwerkt als restafval. Er is dan geen sprake van een retouropbrengst, maar juist extra kosten. Verwerkers van plastics, papier, textiel en glas worden steeds strenger aan de poort en de afkeurkosten stijgen hierdoor evenredig mee. Gemeenten krijgen dan ook steeds meer afkeurkosten doorberekend.

Lagere landelijke vergoeding kunststof verpakkingen per 2021
De inzamelvergoeding voor het bronscheidingsmodel is door Ministerie – VNG – Afvalfonds Verpakkingen voor 2022 nog niet vastgesteld. Onbevestigde geluiden spreken van € 211 per ton ingezameld kunststof verpakkingen.  In 2021 was het tarief € 245. Dit was in 2020 nog € 261 per ton. Het tarief voor ingezameld kunststof verpakkingen vertoont derhalve een dalende tendens. Een lagere inzamelvergoeding zorgt voor lagere opbrengsten.

Groen, speelvoorzieningen & sportvelden

Groen
Openbaar groen draagt bij aan ons welzijn. Wij voelen ons prettiger in een groene omgeving. Groen is een belangrijk middel voor klimaatadaptatie. Omdat groen water langer vasthoudt, raakt het riool niet overbelast bij stortbuien. De koelende werking van bomen, struiken en planten door verdamping via bladeren, schaduwwerking en het absorberen van warmte is zeer waardevol.

Wij trachten het groen op het niveau te houden zoals vastgelegd in het Integraal beleidsplan Openbaar Gebied en dat passend is voor de omgeving. Het budget hiervoor is tot 2028 echter niet toereikend. Dit vergt keuzes in het renoveren van de groenvakken. Het bomenbeleid geeft richting aan hoe wij met bomen binnen de gemeente omgaan en wat wij belangrijk vinden. Daarnaast zorgt het bomenbeleid voor deregulering en vermindering van de administratieve lasten.

Binnen het programma ‘Schagen groeit door’ wordt met projecten inhoud gegeven aan de ambitie om bomen te planten.  Met een groenimpuls stimuleert het programma doelen op het gebied van economie, leefbaarheid, landschap, duurzaamheid en ecologie. Wij willen de natuur- en landschapsvisie in 2022 verder inhoud geven.

Bestaande bomen controleren wij in verband met de wettelijke zorgplicht periodiek op veiligheid en eventuele gebreken. De resultaten van deze inspecties geeft inzicht in de benodigde uit te voeren maatregelen om de bomen duurzaam in stand te houden.

Speelvoorzieningen en sportvelden
Speel- en sportvoorzieningen vergroten de leefbaarheid binnen de gemeente Schagen en hebben een directe positieve invloed op het geluk en de gezondheid van de inwoners van Schagen.
Er zijn ongeveer 27 sportclubs/verenigingen binnen gemeente Schagen die gebruik maken van diverse sportvelden (gras, kunstgras, kunststof en asfalt). Dit zijn clubs gericht op de sporten voetbal, handbal, atletiek, rugby, schaatsen, honkbal en hockey.
De speeltoestellen controleren wij jaarlijks 4 keer op veiligheid in verband met de wettelijke aansprakelijkheid voor de gemeente. Wij liggen op schema met het vervangen van speeltoestellen en het aanpakken van ondergronden.

Water & kust

Oppervlaktewater en riolering
De gemeente heeft de zorg voor oppervlakte-, grond-, hemel- en afvalwater. In 2022 werken wij aan een nieuw gemeentelijk rioleringsplan dat inspeelt op de Omgevingswet. Dit doen wij met onze partners in de (afval)waterketen: de gemeenten Hollands Kroon, Den Helder, Texel en het Hoogheemraadschap. Het plan voeren wij uit. Beheer en onderhoud worden in 2022 gecontinueerd. De (ontwikkeling van de) rioolheffing is op dit rioleringsplan gebaseerd.  

Civiele kunstwerken
Met civiele kunstwerken bedoelen wij civieltechnische constructies, zoals bruggen, duikers, kade- en keermuren. Ook ‘harde’ oeverbeschermingen en oeverconstructies rekenen wij tot dit areaal. Die hebben een totale lengte van 35 kilometer. Wij onderhouden de beschoeiingen volgens beheerplan Kunstwerken (2019).

Baggeren
Gemeente Schagen baggert volgens het baggerprogramma dat met HHNK is afgestemd. Het beschikbare budget is voldoende om de baggeropgave in 2022 uit te voeren.
Begin 2022 neemt het Hoogheemraadschap een groot deel van het water in beheer over van de gemeente. Aansluitend laten wij een nieuw baggerplan opstellen.

Strand
Gemeente Schagen is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de strandopgangen.

Havens
Binnen de gemeente Schagen hebben wij de beschikking over twee havens, namelijk een industriehaven en een recreatiehaven.

De industriehaven is een kleinschalige gemengde binnenhaven. Hier bestaat de haven-gerelateerde kernactiviteit uit grondstoffenoverslag door binnenvaartschepen. De periodieke baggerwerkzaamheden van de industriehaven zijn in ons baggerprogramma opgenomen.  Op termijn behoeft de kademuur van de industriehaven wel vervanging. De huidige kwaliteit van deze industriehaven is conform ons beleidsuitgangspunt sober en doelmatig. De bestaande infrastructuur en de toegestane milieucategorie 5 bieden kansen om verder te specialiseren in de overslag van goederen met een hoge milieucategorie, bijvoorbeeld asfalt of grondstoffen voor de agrisector.

De recreatiehaven Schagen is in eigendom van de gemeente en wordt beheerd door de Stichting recreatiehaven. De stichting verzorgt de gehele exploitatie van de haven (verhuur en administratie vaste ligplaatsen en passantenplaatsen, aanstelling havenmeesters, netjes op orde houden haven, promotie etc). De stichting stelt jaarlijks een jaarverslag op. Er is de afgelopen jaren geïnvesteerd in het onderhoud en het uiterlijk van de recreatiehaven. Er is sprake van een kwalitatief hoog onderhoudsniveau. Hierdoor is het een visitekaartje voor de gemeente Schagen en heeft het een grote aantrekkingskracht op toeristen.

Gebouwen

De meerjaren onderhoudsplanning (MJOP) voor de gebouwen vindt zijn oorsprong in 2014. Alle gebouwen zijn toen na een 0-meting in de software van 0-prognose gezet.

Jaarlijks actualiseren wij het MJOP. Actualiseren betekent dat wij bepaalde grotere onderhoudswerken nauwkeuriger in de tijd plannen, sommige daarvan stellen we uit, andere halen we wat naar voren. Zo houden wij een goed actueel beeld van de bouwkundige staat, de onderhoudsplanning en daarmee van de bruikbaarheid van de panden voor de bedoelde functie, nu en in de toekomst. Voor gebouwen geldt in het algemeen dat wij onderhoud uitvoeren op het niveau van conditie 3: (‘redelijke conditie, plaatselijk lichte veroudering, functievervulling van bouw- en installatie delen niet in gevaar’).

Op basis van de onderhoudsprognose doteren wij jaarlijks een gelijk bedrag in reserve onderhoud gemeentelijke gebouwen. Een verduurzamingsslag van de gebouwen hebben wij uitgewerkt in de energieaudits die in 2016/2017 zijn gemaakt. Bij de uitvoering van deze verduurzaming, met maatregelen die een terugverdientijd hebben van 15 jaar of minder, leggen we een relatie met het MJOP. In die zin, dat wij de maatregelen zo mogelijk op een natuurlijk moment uitvoeren (geen zonnepanelen op een oud dak, eerst dakbedekking vernieuwen).

Op een substantieel onderdeel van de maatregelen, zonnepanelen op gemeentelijke daken, lopen we iets achter. De voor 2020 bedoelde zonnepanelen op zeven daken zijn of worden geplaatst in 2021.

In 2021 zijn geen gebouwen toegevoegd aan het gemeentelijk bezit, verkocht is het kerkje in Petten.

Los van het MJOP willen we in 2022 investeren in adequate huisvesting voor de Boa’s binnen het gebouw van de Servicedienst aan de Zijperweg. Ook investeren we in de aanpak van de huisvesting van de brandweer in Schagerbrug op de huidige locatie.